သခင္ကိုယ္ေတာ္မွိဳင္းရဲ႕တၴဳပၸတၲိ

ျမန္မာစာေပပညာရွင္၊ ကဗ်ာဆရာ၊ ရာဇဝင္(သမိုင္း)ဆရာ၊ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႕က်င္ေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ေရး တိုက္ပြဲ ဝင္ မ်ိဳးခ်စ္စာေရး ဆရာ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အက်ိဳးျပဳသမား အျဖစ္ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားသူျဖစ္သည္။ ကေလာင္အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ေဆာင္းပါး၊ ကဗ်ာ ေျမာက္ မ်ားစြာေရးသားခဲ့သည့္အနက္ မစၥတာေမာင္မိႈင္း မွာ ပံုေတာ္ ၊ ေဒါင္း႗ီကာ၊ ေမ်ာက္႗ီကာ၊ သခင္႗ီကာတို႕မွာ အထူးထင္ရွားသည္


သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသည္ သီေပါ မင္းပါေတာ္ မူကာ မႏၲေလးပ်က္သည္ကို သိမွီခဲ့သူျဖစ္သည္။ သက္ရွိထင္ရွားမရွိေတာ့သည့္တိုင္ ျမန္မာ့ႏိုင္ ငံေရးေခါင္းေဆာင္ မ်ားႏွင့္ မ်ိဳးဆက္ အဆက္ဆက္တို႕ အားၾသဇာလႊမ္းမိုးဆဲျဖစ္သည္။



ငယ္ဘဝႏွင့္ပညာေရး
သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းအား ျပည္ၿမိဳ႕အနီး ေရႊေတာင္နယ္ ဝါးလယ္ေက်းရြာတြင္ လွည္းသမားတစ္ဦး ျဖစ္သူ အဖ ဦးစံထြန္း၊ အမိေဒၚအုန္းတို႕ ၁၂၃၇ခု တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ (၁၄)ရက္၊ (၁၈၇၆ မတ္လ၂၃ရက္) ၾကာသပေတးေန႕ ၌ ဖြားျမင္ခဲ့ျပီး ငယ္မည္မွာ ေမာင္လြန္းျဖစ္သည္။ မိခင္ေဒၚအုန္းသည္ အိမ္တြင္းလုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ကိုင္ရင္း သားျဖစ္ သူေမာင္လြန္း အား စာေရး စာဖတ္သင္ၾကားေပးခဲ့သည္။ ထို႕ေနာက္မိဘမ်ားမွ ေရႊေတာင္ျမိဳ႕ က်ီး သဲေလး ထပ္ ဆရာ ေတာ္ဘုရားၾကီး ထံတြင္အပ္ႏွံျပီး ပညာသင္ေစသည္။ ေမာင္လြန္းသည္ေက်ာင္းသားဘဝမွာပင္ အတြင္းေအာင္   ျခင္း  ၊ အျပင္ေအာင္ျခင္း၊ ရတနာေရႊ ခ်ိဳင့္၊ ပရိတ္ၾကီး၊ သဒၵါသၿဂိဳဟ္ စသည္တို႕ကို သင္ၾကားတတ္ေျမာက္ခဲ့သည္။
ေမာင္လြန္းသည္ေက်ာင္းသားဘဝတြင္ ေရႊေတာင္ျမိဳ႕၌သာေနခဲ့သည္ မဟုတ္ မိခင္ျဖစ္သူ၏ေမာင္ ဦးရီး ရဟန္းေတာ္ႏွင့္   အညာေဒသမ်ားသို႕လိုက္ပါရင္း ပညာသင္ယူခဲ့သည္။
သုိ႕ေသာ္ ေနရပ္ျပန္ေရာက္ ခ်ိန္တြင္ က်ီးသဲေလးထပ္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး ထံတြင္သာ စာသင္သြားေလ့ရွိသည္။ တခါတြင္ ေမာင္လြန္းသည္ ဦးရီးရဟန္းႏွင့္အတူ မႏၲေလးျမိဳ႕ ျမေတာင္တုိက္၌   ရွိေနစဥ္ သီေပါမင္းအား အဂၤလိပ္ တို႕ ေခၚေဆာင္သြား သည့္ ပါေတာ္မူအေရးအခင္းၾကီးႏွင့္ ၾကံဳၾကိဳက္ခဲ့သည္။ ၁၀ႏွစ္အရြယ္ရွိျပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အမ်ိဳးႏွင့္ႏိုင္ငံအတြက္ နာရေကာင္းမွန္းသိကာ အခဲမေက်ရွိခဲ့သည္။
ယင္းေနာက္ရွင္သာမေဏဝတ္ကာ အလံု၊ မံုရြာ၊ ေခ်ာင္းဦး၊ ဘုတလင္စေသာ အထက္အညာတခြင္ ၌ လည္းေကာင္း က်ီးသဲေလးထပ္ ဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးထံ၌ လည္းေကာင္း ပညာမ်ားဆည္းပူးေနခဲ့သည္။ အသက္ ၁၉ႏွစ္အရြယ္တြင္ ဖခင္ဦးစံထြန္းကြယ္လြန္ သြားျပီး မေရွးမေႏွာင္းပင္ က်ီးသဲေလးထပ္ဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးပါ ပ်ံလြန္ေတာ္မူ သြားခဲ့ သည္။
ထို႕ေၾကာင့္ လူထြက္ကာ မိခင္မုဆိုးမၾကီးအား လုပ္ေကြ်းေမြးျမဴရန္ ၾကိဳးစားရင္းရန္ကုန္သို႕ေရာက္ရွိလာ ခဲ့သည္။
စာစီသမားဘဝရန္ကုန္သို႕ေရာက္ရွိျပီးေနာက္ ဆူးေလဘုရားလမ္း ဇမၹဴ႕ၾကက္သေရ စာပံုႏွိပ္တိုက္၌ စာစီ သမား အျဖစ္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္သည္။ ထိုအခါက ထိုတိုက္၌ အယ္ဒီတာ ဆရာၾကန္၊ ေတာင္လံုးျပန္ ဆရာျမ၊ လင္းလြန္း ပင္ ဆရာေတာ္လူထြက္ ဆရာဦးပန္းလိႈင္တို႕ ရွိေနၾကသည္။ ေမာင္လြန္းသည္ အရည္ အခ်င္း ရွိသူျဖစ္သည့္ အ တိုင္း စာစီသမားဘဝမွ စာျပင္ဆရာ၊ အယ္ဒီတာကေလးဘဝ သို႕မၾကာမီ အတြင္းမွာပင္ တိုးတက္ေရာက္ရွိ လာခဲ့ သည္။ ပံုႏွိပ္တုိက္ပိုင္ရွင္ ဦးေမာင္ေမာင္ခႏွင့္ ေဒၚမမ ေလး တို႕ကလည္း ေမာင္လြန္းအား အလြန္ပင္ ခ်စ္ခင္ၾက သည္။


ျပဇာတ္ဆရာလြမ္း
ထိုအခ်ိန္က ႏွစ္ပဲတန္ျပဇာတ္လြန္စြာ ေခတ္စားေသာေၾကာင့္ ျပဇာတ္စာအုပ္အမ်ားအျပားကို အားစိုက္ေရး သားခဲ့ သည္။ ထုိစဥ္က အေပ်ာ္ဖတ္ ဇာတ္စာအုပ္မ်ား ပလူပ်ံေအာင္ထြက္ေနခဲ့ျပီး ကိုယ္တိုင္ေရး သာေရးေသာ္ျငား မႏွစ္ျမိဳ႕လွေသာေၾကာင့္ "အသံုုးမက်ေသာ ဇာတ္စာအုပ္"ဟု ေရးသားခဲ့ဖူးသည္။ ထို႕အျပင္ ေရးသားခဲ့ေသာျပဇာတ္ မ်ားအားလံုးမွာ ကိုယ္တိုင္ေရးမဟုတ္ပဲ ဇတ္သဘင္စင္ထက္မွ လာေသာ ဇာတ္ မ်ားသာ ျဖစ္သည္ကတစ္ေၾကာင္း၊ ဆရာသမားမ်ား၏ ဂုဏ္သိကၡာမ်ား ကိုထိခုိက္မည္ စုိးသည္က တစ္ေၾကာင္း   အမည္ရင္းျဖင့္မေရးပဲေရႊေတာင္ေမာင္  လြမ္း   ဟူေသာအမည္ကို အသံုးျပဳ ခဲ့သည္ ။ေရးသား ခဲ့ေသာ ျပဇာတ္စာအုပ္ေပါင္း ၈၀ခန္႕ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္းၾကသည္။


အိမ္ေထာင္ေရး
ဇမၺဴ႕ၾကက္သေရပံုႏွိပ္တိုက္၌ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနစဥ္မွာပင္ တိုက္ပိုင္ ဦးေမာင္ေမာင္ခႏွင့္ ေဒၚမမေလးတို႕က ၾကည့္ျမင္တိုင္သူ ေဒၚရွင္ႏွင့္ အိမ္ေထာင္ခ်ေပးခဲ့သည္။ ၁၂၇၇ခု အသက္၄၀အရြယ္၌ ဇနီးေဒၚရွင္ ကြယ္လြန္ကာ သားသမီးေလးဦး က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၂၃-ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ(၁၀)ရက္ေန႔၌ သမီးႀကီး ေဒၚျမရီသည္ စာေရးဆရာ ဆရာေဇယ် ႏွင့္ အိမ္ေထာင္ ျပဳခဲ့သည္။


သတင္းစာဆရာဘဝ
ဇမၺဴ႕ၾကက္သေရပံုႏွိပ္တိုက္အား အစုစပ္လိမိတက္ သတင္းစာတုိက္လုပ္လိုက္ျပီးေနာက္ မၾကာမီ ပုဏၰားဦးဘေဘ ဆိုသူပိုင္ရွင္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ လုပ္ငန္းတိုးတက္ မႈမရွိသည့္အျပင္ လခလည္းမမွန္၊ ဆရာရင္းမ်ား လည္း မရွိေတာ့   ျဖင့္ ရန္ကုန္သတင္းစာတိုက္သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္။ ထိုတိုက္တြင္ ဆရာလြန္းကျမန္ မာစာ အယ္ဒီ တာ အျဖစ္လုပ္ကိုင္ရသည္။

စာေတာ္ျပန္အလုပ္ရေသာ္လည္း အလုပ္ပဲ ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။ ရန္ကုန္တိုင္းသတင္းစာဆုတ္ ယုတ္လာေသာ အခါ ေမာ္လျမိဳင္ သို႕ေျပာင္းကာ ျမန္မာတိုင္းသတင္းစာ၌ အယ္ဒီတာ အျဖစ္လုပ္ကိုင္ သည္။
ေမာင္သမာဓိအမည္ျဖင့္ ေဆာင္းပါးမ်ားေရးသားခဲ့ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရးဘက္သုိ႕ မ်က္ႏွာမမူေသးေပ။ ဇနီးသည္ မမာမက်န္း ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ေမာ္လျမိဳင္သတင္းစာတိုက္မွ ႏႈတ္ထြက္ကာ ေရႊေတာင္၌ ေခတၲျပန္ေန ခဲ့သည္။ ၁၉၁၁သူရိယသတင္းစာ ကိုစတင္တည္ေထာင္ၾကရာတြင္ ဆရာလြန္းကို ေခၚယူ သျဖင့္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ ခဲ့ျပန္ သည္။ ထုိအခါ ဆရာလြန္း၏ ကိန္းေအာင္းေနခဲ့ေသာ ဇာတိမာန္မ်ား ရွင္သန္ၾကီး ထြားကာ မ်ိဳးခ်စ္စာေပမ်ား၊ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႕ က်င္ေရး စာေပမ်ား စတင္ေရးသားခဲ့သည္။


ခ်ဥ္ေပါင္ရြက္သည္ေမာင္မိႈင္း ႏွင့္ မစၥတာေမာင္မိႈင္း
သကၠရာဇ္၁၉၀၀ေက်ာ္ခန္႕ မွစ၍ျမန္မာ ပညာတတ္အခ်ိဳ႕သည္ မစၥတာဆိုသည့္ အသံုးအႏႈံးအား မိမိတို႕ျမန္မာ အမည္မ်ား ေရွ႕တြင္တပ္၍ ေခၚေဝၚၾကသည္။ ထို ေခတ္ဗုဒၶဘာသာ ကလ်ာဏရုဝအသင္း ၏ေခါင္းေဆာင္ မ်ားျဖစ္ ၾကေသာ ဦးေမေအာင္၊ ဦးခင္စသည္တို႕သည္ မစၥတာေမေအာင္၊ မစၥတာခင္ စသည္ျဖင့္ ေခၚေဝၚ သံုးစြဲၾကသည္။ အသင္းအစည္းအေဝး မွတ္တမ္မ်ားတြင္ မစၥတာေမေအာင္မွ အဆိုတင္သြင္းျပီး မစၥတာခင္မွကန္႕ကြက္ ဟု ေရး မွတ္ၾက သည္ဟု ဆိုသည္။

သခင္ ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသည္ ထိုအျပဳအမူမ်ားကိုျမင္ေသာအခါ လံုးဝႏွစ္သက္ျခင္းမရွိ ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဆန္က်င္ သည့္အျပင္ လြတ္လပ္ေရၾကိဳးပမ္းႏွင့္လည္းဆန္႕ က်င္သည္ဟု ယူဆသည္။ ၁၉၀၄ဝန္က်င္ခန္႕က ျပင္သစ္စာေရး ဆရာ ဒူးမားေရးသားေသာThe Count of Monte Cristoဝတၳဳကို ဂ်ိမ္း လွေက်ာ္ က ေမာင္ရင္ေမာင္ မမယ္မ ဟူ၍ဆီေလ်ာ္ ေအာင္ဘာသာျပန္ ထုတ္ေဝခဲ့ျပီး လြန္စြာေရ ပန္းစားခဲ့သည္။ ဟံသာဝတီပိဋကတ္တိုက္ ပိုင္ရွင္ မစၥတာရစ္ ပလီ ဆိုသူသည္ အားက်ကာ ဝန္စာေရးေဟာင္း ဦးၾကီး အားအမ်ား ၾကိဳက္မည့္ဝတၳဳတပုဒ္ကို ေရးသားေစသည္။
ဦးၾကီးသည္ ခ်ဥ္ေပါင္ရြက္သည္ ေမာင္မိႈင္းဝတၱဳကို ေရးသားေပးရာ ၁၉၀၄ခုႏွစ္တြင္ ပထမတြဲကို ထုတ္ ေဝႏိုင္ ခဲ့သည္။ ခ်ဥ္ေပါင္ရြက္သည္ ေမာင္မိႈင္းသည္ ဇာတ္လမ္းအရ အလြန္ယုတ္မာေကာက္က်စ္လွေသာ လူရႈတ္ လူေပြ တစ္ဦးျဖစ္ျပီး အမ်ိဳးေကာင္း သမီး မ်ား အား လွည့္ျဖားကာ ဥစၥာပစၥည္းတို႕အား ယူငင္သည္။

ထိုေခတ္ကာလက လူၾကီးမ်ားသည္ ထိုဝတၳဳကို ယုတ္မာညစ္ညမ္းေသာ ဝတၳဳအျဖစ္မွတ္ယူျပီး လူငယ္မ်ား အား မဖတ္ ရန္ တားျမစ္ခဲ့ၾက သည္။ ဖတ္ရႈလိုသူ လူငယ္အခ်ိဳ႕သည္ ထိုဝတၳဳကို အိမ္သာအတြင္း ယူငင္ ၍ဖတ္ရႈခဲ့ရ သည္ဟူ ဆို သည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း သခင္ ကိုယ္ေတာ္ မိႈင္ သည္ ေမာင္မိႈင္းအမည္ေရွ႕တြင္ မစၥတာတပ္၍ သံုး စြဲလိုက္ရာ ဦးေမေအာင္ တို႕လူစု မခံမရပ္ႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ ခဲ့ၾကရ သည္။ ျပန္လည္ရန္ေတြ႕ၾကသလို သတင္းစာမွ လည္းျပန္ လည္  ေခ်ပေရးသားၾကသည္။

သို႕ေသာ္ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းကား မျဖံဳ ထိုအမည္ျဖင့္ ေဆာင္းပါး၊ ကဗ်ာမ်ားကို အစဥ္တစိုက္ ဆက္ေရးသြားရာ တစ္နွစ္ခန္႕ အၾကာတြင္ ဦးေမေအာင္ႏွင့္တကြ မစၥတာတပ္သူအေပါင္းသည္ မစၥတာဘဝမွ အနားယူသြားၾက ရေလ သည္။


အမ်ိဳးသားေကာလိပ္ေက်ာင္းဆရာဘဝ

၁၉၂၀တြင္ ရန္ကုန္ယူနီဗာစီတီ အက္ဥပေဒကိုဆန္႕က်င္ သပိတ္ေမွာက္ၾကေ သာ ေက်ာင္းသားတစ္စုမွ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ဗဟန္းရပ္ကြက္ရွိ ေက်ာင္းတိုက္တစ္တိုက္တြင္ အမ်ိဳးသားေကာလိပ္ေက်ာင္း အားစတင္ တည္ေထာင္ ၾကသည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ မစၥတာေမာင္မိႈင္းအမည္ျဖင့္ စာေပေလာက၌ ထင္ရွားျပီးျဖစ္ေသာ ဆရာဦးလြန္း သူရိယ သတင္း စာတိုက္ မွထြက္ကာ ဝင္ေရာက္ေဆာင္ရြက္ေပးသည္။ကနဦးတြင္ ျမန္မာစာ ပါေမာကၡျဖစ္ျပီး ေနာက္ပိုင္း တြင္   ျမန္မာ ရာဇဝင္ေျပာင္း၍ သင္ၾကားသည္။ သို႕ရာတြင္အမ်ိဳးသားေကာလိပ္မွာ အမ်ိဳးသားပညာေရး ေကာင္စီ၏ အေထာက္အပ့ံ မရသျဖင့္ဆက္လက္ရပ္တည္ရန္ ခက္ခဲလာျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ေကာလိပ္ကို ပိတ္ခဲ့ရသည္။


မစၥတာေမာင္မိႈင္းမွသည္ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသို႕
သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသည္ ၁၉၃၄ခုႏွစ္တြင္ ပါတီသစ္တစ္ရပ္အေနျဖင့္ ထင္ရွားလာေသာ တို႔ဗမာအစည္း အရံုး ကို သူ၏ၾသဇာတိကၠမႏွင့္ ဝင္ေရာက္အားေပးကူညီရာ ၁၉၃၆တြင္ နာယကျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုအခါတုိ႕ဗမာအစည္း အရံုး ဝင္မ်ား၏ ဓေလ့ကိုလိုက္၍ မိမိကိုယ္တိုင္ သခင္အမည္ကို ခံယူသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစကာ သခင္ ကိုယ္ေတာ္ မိႈင္း  ဟူေသာ အမည္အား ကြယ္လြန္သည္အထိ အသံုးျပဳသြားခဲ့သည္။

သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသည္ တို႕ဗမာအစည္းအရံုးဝင္ ေခတ္လူငယ္မ်ား၏ အလုပ္လုပ္ပံုကို သ ေဘာက်ျပီး အၾကံ ဥာဏ္ မ်ားႏွင့္ အာေပးအားေျမွာက္ ျပဳခဲ့ရာ ထိုလူငယ္မ်ားအနက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းျဖစ္လာမည့္ သခင္ေအာင္ ဆန္း   ၊ ျမန္မာျပည္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာမည့္ သခင္ႏုတို႕ပါဝင္ၾကသည္။


ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား
သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရအျပီး ျပည္တြင္းစစ္ၾကီး မျဖစ္ပြါးရန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးၾကိဳး စားခဲ့ သည္။ ၄င္းေနာက္ ျပည္တြင္စစ္ၾကီး ျဖစ္ပြါျပီး ရက္သတၱပတ္ အၾကာတြင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ ရန္ ရည္ရြယ္ ခ်က္ျဖင့္ တို႕ဗမာအစည္းအရံုးကို ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ စက္တင္ဘာ ၁၄ရက္ ေန႕ တြင္   ေရႊတိဂံုေစတီေ တာ္   ေတာင္ဘက္ေစာင္းတန္း သခင္စံထြန္းလွဇရပ္၌ အဖြဲ႕အစည္း ေပါင္းစံု ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ၏ အစည္းအေဝးတစ္ရပ္ က်င္းျပျပဳလုပ္ျပီး ၁၇ဦးေကာ္မတီ ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာေရး အဖြဲ႕ကုိ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ သည္။

၁၉၄၈ဒီဇင္ဘာ ၂၅ရက္ေန႕တြင္ ေရႊတိဂံုေစတီေတာင္ ရာဟုေဒါင့္ သံတန္ေဆာင္းၾကီး၌ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ေပၚ ရွိ   ေက်ာင္း တိုက္ေပါင္း ၁၀၀ေက်ာ္  မွ ဆရာေတာ္၃၀၀၀ခန္႕၊ အျခားဘာသာေပါင္းစံု၊ ဂိုဏ္းေပါင္းစံု မွ   ေခါင္းေဆာင္ မ်ားႏွင့္ လူထုပရိတ္သတ္ ၂၀၀၀ေက်ာ္တက္ေရာက္ေသာ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး စည္းေဝး ပြဲၾကီး အားဦးစီး က်င္းပခဲ့သည္။ ထုိ႕ေနာက္ ၁၉၅၁ခုႏွစ္တြင္ ျပည့္သူ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရး အဖြဲ႕ေပါင္းစံု(People's Peace Front) ကိုဖြဲ႕စည္းခဲ့ျပန္သည္။

၁၉၅၂ခုႏွစ္ ေမလ ၁၀ရက္မွ ၁၄ရက္ထိ ဂ်ဴဗလီေဟာတြင္ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကမာၻ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဂရက္ (ဗမာႏိုင္ငံ) ၏ ျပည္လံုးကြ်တ္ ညီလာခံစင္ျမင့္ေပၚမွ ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ် မွတ္ျပီး ေမလ၁၀ ရက္ေန႕ တြင္ ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲရန္ ပန္ၾကားလႊာကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ သည္။ ၄င္းေနာက္ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္   ေဖေဖၚဝါရီလ၂၇ရက္ေန႕မွ မတ္လကုန္အထိ အထက္ျမန္မာျပည္ တလႊား  သို႕ လွည့္လည္၍ ျပည္တြင္းျငိမ္း ခ်မ္းေရး တရားမ်ား လုိက္လံေဟာေျပာခဲ့သည္။

မတ္လ၃၁ရက္ေန႕တြင္ မႏၲေလးအိမ္ေတာ္ရာဘုရား ၁၄ခန္း ဇရပ္ ၾကီး ၌   ေလးျပင္ေလးရပ္ ဆရာေတာ္ ၁၄၃ပါးကို ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးပန္ၾကးလႊာတစ္ေစာင္တင္ ဆက္ေလွ်ာက္    ထားျပီး ၾသဝါဒခံယူခဲ့သည္။
ထို႕ေနာက္ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး ၈ဦးေကာ္မတီအားဖြဲ႕စည္း၍ ၁၉၅၈ခုႏွစ္ မတ္လ၂၈ရက္ေန႕တြင္ တျပည္လံုးရွိ ခရိုင္ျမိဳ႕နယ္ အသီသီး၌ တျပိဳင္နက္ဆႏၵျပပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႕ေသာ္၁၉၅၈တြင္ အာဏာလႊဲေျပာင္းမႈၾကီး   ေပၚေပါက္ခဲ့ျပီး ၈ဦးေကာ္မတီအား ဖ်က္ သိမ္းေပး  ခဲ့ ရသည္။ ၁၉၆၀အေရာက္ တြင္ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္း   ေရးႏိႈးေဆာ္ေရးအဖြဲ႕အား ထပ္မံဖြဲ႕စည္းခဲ့ျပီး အမ်ိဳးသားျပန္လည္စည္းလံုး ညီညြတ္ေရးႏွင့္   သင္ပုန္းေခ်ေရး တို႕ အတြက္ စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။


ကမာၻလွည့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးခရီးသည္
ကမာၻ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဂရက္(ဗမာႏိုင္ငံ)၏ ဥကၠ႒ၾကီးအျဖစ္ တညီတညြတ္တင္ေျမွာက္ျခင္း ခံရျပီးေနာက္ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံ အမ်ားအျပားသို႕ လွည့္လည္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၂ခုႏွစ္ ပီကင္းတြင္ က်င္းပခဲ့သည့္ အာရွပစိဖိတ္ ဆိုင္ ရာ ကမာၻ႕ျငိမ္း ခ်မ္းေရးညီလာခံ ၾကီးကိုလည္ေကာင္း၊ ၁၉၅၃ခုႏွစ္ တြင္ ဟန္ေဂရီႏိုင္ငံ ဘူဒါပက္စ္ျမိဳ႕ေတာ္ တြင္ က်င္း ပခဲ့သည့္ ကမာၻ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ဖရင့္ ကိုလည္ေကာင္း တက္ေရာက္ ခဲ့သည္။ ထို႕အျပင္ ၁၉၅၇ခုႏွစ္ သိရိလကၤာႏိုင္ငံ ကိုလံဘို တြင္ က်င္းပခဲ့သည့္ ကမာၻ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ဖရင့္ ကိုလည္း ျမန္မာျပည္ ကုိယ္စား လွယ္ အဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္၍ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။


ဘြဲ႕ႏွင့္ဆုအမ်ိဳးမ်ိဳး
ကိုလိုနီေခတ္အတြင္းက ရန္ကုန္ယူနီဗာစီတီ ျမန္မာစာပါေမာကၡအျဖစ္ တစ္လ၃၀၀က်ပ္အျဖင့္ အမႈထမ္း ရန္ ကမ္းလွမ္းခဲ့ေသာ္လည္း ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။ တပည့္ရင္း ျဖစ္သူျပည္ထဲေရးဝန္ၾကီး ဦးေမေအာင္က အဂၢမဟာပ႑ိ တ ဘြဲ႕ယူရန္ ေျပာဆိုေသာ္လည္း လက္မခံခဲ့ေပ။ ထို႕အျပင္ ေဝလမင္းသားအား ၾကိဳဆို ဂုဏ္ျပဳသည့္ ပိုဒ္စံုရတု အား   ေငြတစ္ေထာင္ေပး၍ ေရးခိုင္းေသာ္လည္း ရန္သူကိုခ်ီးမြမ္းေထာပနာမျပဳႏိုင္ ဟုခါးခါးသီးသီး ျငင္း ဆန္ခဲ့ သည္။ လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ ျပည္ ေထာင္စုအစိုးရမွ အလၤကာေက်ာ္စြာ စာေပဘြဲ႕ကိုေပးအပ္ခဲ့သည္။ မၾကာမီပင္ ကမာၻ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ဆိုဗီယက္ ယူနီယံမွ စတာလင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကုိ အပ္ႏွင္း ခဲ့ျပန္ သည္။ တဖန္ အေရွ႕ဂ်ာမဏီမွ ေဒါက္တာဘြဲ႕ခ်ီးျမင့္ ခဲ့ျပန္သည္။ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသည္ အဆိုပါ ေဒါက္တာဘြဲ႕ အား မ်ားစြာႏွစ္ျမိဳ႕ျခင္း မရွိေသာ္လည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံ ခ်စ္ၾကည္ေရး သေဘာအရသာ လက္ခံခဲ့သည္ဟု ဆုိသည္။


ေနာက္ဆံုးေန႕ရက္မ်ား
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေနဝင္း၏ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အာဏာရလာျပီး ၁၉၆၃ႏိုဝင္ဘာတြင္ အစိုးရႏွင့္ေတာခို အဖြဲ႕မ်ား၏   ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ပ်က္သြားသည္ သာမက ေနာက္တြင္ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး အဖြဲ႕ပါ ဖ်က္သိမ္းျခင္းခံရ  သည္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားပ်က္သြားခ်ိန္မွစ၍ စိတ္ထိခိုက္ကာ အင္အား ခ်ိနဲ႕ လာခဲ့ သည္။ သုိ႕ေသာ္္ အဖြဲ႕ဖ်က္ သိမ္း ခံရသည့္အေၾကာင္းအား တပည့္၊သား၊ေျမးမ်ားမွ ဖံုးဖိထား ခဲ့ၾကသည္။ တေန႕တြင္ ကြမ္းသီးထုတ္အား ပတ္ထား သည့္ သတင္း စာစကၠဴမွ ထိုသတင္းအားသိ ရွိသြားကာ "တိုင္းျပည္ေတာ့ ပိုဆိုးေတာ့မွာပဲ" ဟုဆိုျပီး အိပ္ယာထဲ လဲ သြားသည္။ ၁၉၆၄ခုႏွစ္ဇူလိုင္၂၂ တြင္ သတိမရွိေတာ့ပဲ ၂၃ရက္ေန႕ နံနက္၁နာရီ အခ်ိန္တြင္ကြန္လြန္အနိစၥေရာက္သြား ခဲ့သည္။ ကြန္လြန္ခ်ိန္ တြင္ အသက္၈၉ႏွစ္ ရွိျပီျဖစ္သည္။


စ်ာပန
သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း၏ရုပ္ကလပ္ကို ေနထုိင္ရာ စမ္းေခ်ာင္း၊ ခ်မ္းသာလမ္းရွိ ေနအိမ္မွ အစိုးရေဆာက္လုပ္ေပး သည့္ စမ္းေခ်ာင္းပုဒမၼာကြင္းရွိ မ႑တ္သို႕ ဇူလိုင္၂၉ တြင္ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ့သည္။ထိုမ႑တ္အတြင္း တြင္ သူ၏ အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ားအား ျပခန္းသဖြယ္ျပသာထားခဲ့သည္။ ေန႕လည္၂နာရီတြင္ ပုဒမၼာကြင္းမွ ေရႊတိဂံု ဘုရားလမ္းရွိ ကန္ေတာ္မင္ပန္းျခံသို႕ လူထုပရိတ္သတ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ လုိက္လံပို႕ေဆာင္ ၾကျပီး ဂူသြင္းျမွပ္ႏွံခဲ့သည္။


သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း ေရးသားျပဳစုခဲ့သည္ စာမ်ား
သတင္းစာဆရာဘဝမွစ၍ ေရးသားျပဳစု တည္းျဖတ္ခဲ့ေသာ ေဆာင္းပါး၊ ကဗ်ာ၊ ေလးခ်ိဳး၊ ဋီကာေပါင္းမ်ားစြာ ရွိျပီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းျပဳစုခဲ့သည့္စာမ်ားစာရင္း တြင္အက်ယ္ၾကည့္ပါ။

ျပည္သူ႕ သမုိင္း အလ်ဥ္မွာ အဆက္ မျပတ္ ပါဝင္ ခဲ့တဲ့ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႕က်င္ေရး ေခါင္းေဆာင္ႀကီး၊ စာေပနဲ႕ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဖခင္ႀကီး ဆရာႀကီး သခင္ ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း ကြယ္လြန္ျခင္း (၄၃) ႏွစ္ေျမာက္ ႏွစ္လည္ ဝမ္းနည္း အမွတ္တရ အျဖစ္ ဆရာႀကီးရဲ႕ အတၴဳပၸတၲိကို စုေဆာင္း ကူးယူ တင္ျပ လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
သခင္ ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း (၁၈၇၆ - ၁၉၆၄)
အမည္ရင္း - ေမာင္လြမ္းေမာင္
မိဘအမည္ - ဦးစံဒြန္း + ေဒၚအုန္း
ေမြးသကၺရာဇ္ - ၁၈၇၆ ခု၊ မတ္လ ၂၃ ရက္၊ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၁၂၃၇ တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁၄ ရက္ ၾကာသပေတးေန႕ေမြးဖြားရာေဒသ - ေ႐ႊေတာင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ဝါးလယ္႐ြာကေလာင္ အမည္ခြဲမ်ား - ေ႐ႊေတာင္   ေမာင္လြန္း၊ မစၥတာ ေမာင္မႈိင္း၊ ပ႑ိေလး၊ ေမာင္သမာဓိ၊ မေစာၫြန္႕ေမြးခ်င္း - ေမြးခ်င္း ၅ ေယာက္အနက္ ဒုတိယေျမာက္.။


ကုိယ္ေရး ျဖစ္စဥ္
၁၈၈၃၊ ခုႏွစ္သား အ႐ြယ္တြင္ ဦးေလး ေတာ္စပ္သူ ဦးပဥၥင္း ဦးသီရိႏွင့္ အတူ မႏၱေလးၿမိဳ႕သုိ႕ လိုက္ပါ လာၿပီး   ျမေတာင္   ေက်ာင္းတုိက္ ျမေတာင္ ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး၊ က်ီးသဲ ေလးထပ္ ပထမ ဆရာေတာ္ႀကီး   (ျပန္ၾကားေရးႏွင့္ ျပည္သူ႕ ဆက္ဆံေရး ဦးစီး ဌာန - ႐ံုးခ်ဳပ္၊ စာတည္း အဖြဲ႕က စုေဆာင္း ျပဳစုတဲ့ ႏွစ္ဆယ္ ရာစု ျမန္မာ စာေရး ဆရာ မ်ားႏွင့္ စာစု စာရင္း၊ ပအႀကိမ္ထုတ္ ၂ဝဝ၃၊ ဧၿပီ)ထံတြင္ ကိုရင္ဝတ္ျဖင့္ ပညာ သင္ယူ ခဲ့သည္။ ရွင္အမည္ ပ႑ိတ။
၁၈၈၅ ႏိုဝင္ဘာ ၂၉ (၁၂၄၇ တန္ေဆာင္မုး လဆုတ္ ၈ ရက္) တြင္ သီေပါ ဘုရင္ႏွင့္ မိဖုရား ပါေတာ္မူသည့္ အန႒ာ႐ံု ျမင္ကြင္းကို 'စာေတာ္ဝန္ ဦးခဲ' ေက်ာင္း လက္ရန္း ေပၚမွ ျမင္ေတြခဲ့၊ ေၾကကြဲမ်က္ရည္ က်ခဲ့သည္။ ထုိေန႕မွာပင္ စိတ္ပ်က္ၿပီး သပိတ္ တစ္လံုး သကၤန္း တစ္ထည္ႏွင့္ စစ္ကိုင္းဘက္ ေတာထြက္ခဲ့သည္။ စစ္ကုိင္း၊ မုံ႐ြာ၊ အလုံ၊ ေၾကးမုံ၊ ေခ်ာင္းဦး၊ ေမာင္းေထာင္၊ ဘုတလင္၊ ကနီ ေဒသ မ်ားသုိ႕ ေျခာက္ႏွစ္ခန္႕ လွည့္လည္ စာသင္ခဲ့သည္။ အဂၢိရတ္ ဖိုထိုးျခင္း ဝါသနာ ပါသည္။
၁၈၉၄ မွာ ဖခင္ ဦးစံဒြန္း ကြယ္လြန္ ခဲ့ၿပီး၊ အသက္ (၁၉) ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ရဟန္း ဘဝမွ လူဝတ္ လဲခဲ့သည္။ ၁၈၉၇ အသက္ ၂၂ အ႐ြယ္မွာ အစိုးရစစ္ ၇ တန္း စာေမးပြဲကို မံု႐ြာၿမိဳ႕ အလြတ္ ပညာ သင္ေက်ာင္းမွ ရဟန္း အမည္ ပ႑ိတျဖင့္ ဝင္ေရာက္ ေျဖဆုိ ေအာင္ျမင္ ခဲ့သည္။
၁၈၉၈ မွာ ေမာ္လၿမိဳင္သို႕ ေရာက္ၿပီး၊ 'ျမန္မာတိုင္း' သတင္းစာတြင္ ပ႑ိေလး ကေလာင္ အမည္ျဖင့္ ကဗ်ာမ်ား၊ စာမ်ား ေရးခဲ့သည္။ ၁၉ဝဝ မွာ ရန္ကုန္သို႕ ေရာက္လာၿပီး ဆူးေလ ဘုရားလမ္းရွိ ဇမၺဴ က်က္သေရ စာပံုႏွိပ္တုိက္' တြင္ စာစီ အျဖစ္ ဝင္လုပ္သည္။ ၁၉ဝ၃ ခုမွာ ရန္ကုန္ ၾကည့္ျမင္တုိင္ ငါးေၾကာ္ဖုိရပ္ေန ဆန္ စပါး ပြဲစား ဦးႏု၊ ေဒၚႏွင္း တုိ႕၏ သမီး ေဒၚရွင္ႏွင့္ လက္ထပ္သည္။
ဇမၺဴ က်က္သေရ စာပံုႏွိပ္တုိက္မွ တဆင့္ 'ရန္ကုန္တိုင္း သတင္းစာတုိက္' သို႕ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ လုပ္ကိုင္ကာ ဇတ္စာ မ်ား   ေရးသား ခဲ့သည္။ ၎ သတင္းစာ တိုက္မွ တဆင့္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ 'ျမန္မာတိုင္း' သတင္းစာတြင္ အယ္ဒီတာ အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ ျပန္ၿပီး၊ ပ႑ိေလး၊ ေမာင္သမာဓိ ကေလာင္ အမည္မ်ားျဖင့္ ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသား ခဲ့သည္။ ေမာ္လၿမိဳင္ ရာဇဝင္ ဝတၴဳကုိ ေ႐ႊေတာင္ ေမာင္လြန္း အမည္ျဖင့္ ၁၉ဝ၅ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ ေရးသား ခဲ့သည္။ ၁၉ဝ၇ တြင္ 'ေမာ္လၿမိဳင္ နတ္လမ္းၫႊန္' ကို မေစာၫြန္႕ ဟူေသာ ကေလာင္ အမည္ျဖင့္ ေရးသား ခဲ့သည္။
၁၉ဝ၇ ခုမွာ ျမန္မာတိုင္း သတင္းစာ ရပ္နား ခဲ့သျဖင့္၊ ဟသၤာတၿမိဳ႕ 'အမရဝတီ ပံုႏွိပ္တိုက္' သို႕ စာျပဳ၊ စာျပင္ အယ္ဒီတာ အျဖစ္ ေခတၲ ဝင္လုပ္ခဲ့ ေသးသည္။ ၁၉၁၁ ခု သူရိယ သတင္းစာ စတင္ ထုတ္ေဝ သည္ႏွင့္ အယ္ဒီတာ အျဖစ္ တာဝန္ ယူၿပီး၊ ေခါင္းႀကီးႏွင့္ ဘုန္းႀကီးပ်ံ ဒီပနီကို ေရးသား ခဲ့သည္။
နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႕က်င္ေရး စိတ္ဓာတ္၊ အမ်ဳိးသား ေရးစိတ္ဓာတ္ ျပင္းထန္ေသာ ဆရာႀကီးသည္ အမည္ ေရွ႕တြင္ မစၥတာ ထည့္ေခၚသည္ကုိ မႏွစ္ၿမိဳ႕ ႐ႈတ္ခ် လုိသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ၁၉၁၂ တြင္ သူရိယ သတင္းစာ' တြင္ ရက္ျခား ေရးသားေသာ ၾကာဋီကာ ေဆာင္းပါးမ်ား မွစ၍၊ မစၥတာ အမည္တပ္ ျမန္မာ မ်ားကုိ သိကၡာ ခ်ေသာ အားျဖင့္ ရာဇဝင္လာ အမည္ဆုိး တခု ျဖစ္ေသာ ဦးႀကီး၏ ခ်ဥ္ေပါင္ ႐ြက္သည္ ေမာင္မႈိင္း ဝတၴဳတြင္ လူ႐ႈပ္ လူေပြ လူယုတ္မာ အျဖစ္ ပါဝင္ေသာ ေ မာင္ မႈိင္း၏ အမည္ ေရွ႕တြင္ မစၥတာ တပ္၍ မိမိ ကေလာင္ အမည္ကုိ မစၥတာ မႈိင္းဟု စတင္ သုံးစဲြ ခဲ့သည္။
၁၉၁၄ မွာ ဇနီး ေဒၚရွင္ ကြယ္လြန္ခဲ့၊ သား သမီး ေလးဦး က်န္ရစ္ခဲ့သည္။
၁၉၁၉ ခု၊ ဇူလိုင္လ ဝိုင္အမ္ဘီေအ အသင္းခ်ဳပ္ႀကီးက ႀကီးမွဴး၍ ဦးပု၊ ဦးဘေဘႏွင့္ ဦးထြန္းရွိန္ တို႕ကို ဘိလပ္သို႕ ကိုယ္စားလွယ္ အျဖစ္ လႊတ္၍ ဟုမၼ႐ူး အတြက္ အေရး ဆုိခိုင္းေသာ အခါ ၾသဒိႆ မတၴနာ ေလးခ်ဳိးႀကီး' ေရး သားၿပီး ေကာင္းခ်ီး ၾသဘာ ေပးခဲ့သည္။
၁၉၂၁ ခုႏွစ္တြင္ အမ်ဳိးသား ေကာလိပ္ ေပၚေပါက္ လာေသာ အခါ သူရိယ သတင္းစာ အယ္ဒီတာ အျဖစ္မွ ႏုတ္ ထြက္ၿပီး၊ အမ်ဳိသား ေကာလိပ္၌ ျမန္မာစာႏွင့္ ရာဇဝင္ ပါေမာကၡၡ အျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ထုိႏွစ္တြင္ ေဂ်ာ့ဘုရင္ သားႀကီး ေဝလ မင္းသားအား ခ်ီးက်ဴး ဂုဏ္ျပဳ ရတု ေရးေပးရန္ ဦးေမေအာက္က ပန္ၾကားရာ  'ျမန္မာ ႏိုင္ငံကို ကၽြန္ျပဳသည့္ အဂၤလိပ္ ဘုရင္မ၏ ေျမးကို ခ်ီးက်ဴးေသာ စာ မေရးလို' ဟု ေျပာ ကာ   ျငင္းပယ္ ခဲ့သည္။
၁၉၂၃ 'ျမန္မာ့ရီဗ်ဴး' ဂ်ာနယ္တြင္ ဘိုးဘိုးေအာင္ ကေလာင္ အမည္ျဖင့္ ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးခဲ့သည္။

ဗဟန္း ေနရွင္နယ္ ေကာလိပ္ ပ်က္ေသာအခါ ဒဂုန္ မဂၢဇင္းတြင္ အယ္ဒီတာ အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ ခဲ့သည္။ ၁၉၂၇ မွာ 'ၿဗိတိသွ် ဘာမား မဂၢဇင္း' ေနာင္ 'ဓူဝံ မဂၢဇင္း' တြင္ ႀကီးမွဴး အုပ္ခ်ဳပ္သူ အျဖစ္ တာဝန္ယူ ခဲ့သည္။
၁၉၂၈ - ၂၉၊ ေတာပုန္းႀကီး စံဖဲ ႀကိဳးမိန္႕ က်သည့္ အမႈတြင္ အယူခံ ကိစၥ ဦးေဆာင္၍ ေဆာင္႐ြက္ ေပးခဲ့သည္။ ျမင္းၿခံေထာင္တြင္ စံဖဲကို သြားေရာက္ ေတြ႕ဆံု အားေပး ခဲ့သည္။ ၁၉၃ဝ ဆရာစံ
ဦးေဆာင္သည့္ ေတာင္သူ လယ္သမား အေရးေတာ္ပံုႀကီးတြင္ သူရိယ သတင္းစာ၌ 'ဂဠဳန္ပ်ံ ဒီပနီ ဋီကာ'   ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသား အားေပးခဲ့သည္။ ၁၉၃၃ မွာ 'ေနရွင္နယ္' မဂၢဇင္းတြင္ဝင္ေရာက္ ကူညီ   ေဆာင္ ႐ြက္ ေပးခဲ့သည္။
၁၉၃၄၊ ႏိုဝင္ဘာလ ၃ဝ ရက္၊ ၁၂၉၆ ခု တန္ဆာင္မုန္း လဆုတ္ ၁ဝ ရက္၊ တကၠသိုလ္ အမ်ဳိးသားေန႕ က်င္းပသည့္ အခမ္းအနားတြင္ သဘာပတိ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ 'ဝၯကုဇိန သာသနနံ' အမည္ပါ သဘာပတိ မိန္႕ခြန္းကို   ေျပာၾကား ခဲ့သည္။
၁၉၃၄ ခုႏွစ္၊ တုိ႕ ဗမာ အစည္းအ႐ုံး၏ ပထမ အႀကိမ္ သခင္ ကြန္ဖရင့္ႀကီးကို ေရနံေခ်ာင္းတြင္ က်င္းပေသာ အခါ အစည္းအ႐ံုး၏ နာယက အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ျခင္းကို လက္ခံ ခဲ့ၿပီး၊ ထုိမွစ၍ မစၥတာ ေမာင္မႈိင္း အမည္မွ သခင္ ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း အမည္သို႕ ေခၚတြင္ ေစရန္ ေၾကညာ ခဲ့သည္။
၁၉၃၅၊ ဒီဇင္ဘာလထုတ္ 'ဟံသာ မဂၢဇင္း' တြင္ ပါေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားကို သခင္ ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း၏ ဆရာလြန္း ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ဆရာလြန္း၏ သခင္ ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း ဟူ၍ လည္းေကာင္း လက္မွတ္ ေရးထိုး ခဲ့သည္။
၁၉၃၆၊ ဇြန္လ (၁၂၉၈ နယုန္ - ဝါဆို) ျမင္းၿခံ၊ ကိုးေဆာင္ ေက်ာင္းတိုက္ႀကီး အတြင္း၌ က်င္းပေသာ တုိ႕ ဗမာ အစည္း အ႐ံုး၏ ဒုတိယ အႀကိမ္ ညီလာခံသို႕ တက္ေရာက္ ခဲ့သည္။
၁၉၃၈၊ ဧၿပီလ ၂၂ ရက္တြင္ ပုသိမ္တြင္ တရား ေဟာရာ၌ 'လြတ္လပ္ေရးကို လက္ဝါးျဖင့္ ေတာင္းေန႐ံုႏွင့္ မရႏိုင္၊ သူပုန္ ထရမည္' ဟု ေဟာေျပာ ခဲ့သည္။
၁၉၃၉၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၄ ရက္၌ က်င္းပေသာ လူထု အစည္းအေဝးႀကီးတြင္ အရွင္းရွင္ စနစ္ကို ႐ူံ႕ခ် ခဲ့သည္။ ဧၿပီ ၆ - ၉ ရက္တြင္ သခင္ သိန္းေမာင္ အဖဲြ႕မွ ဦးစီး က်င္းပသည့္ တုိ႕ဗမာ အစည္းအ႐ံုး၏စတုတၴ အႀကိမ္ ညီလာခံ က်င္းပရာ ေမာ္လၿမိဳင္သို႕ တက္ေရာက္ ခဲ့သည္။ ဇြန္လ ၂၂ ရက္၊ ပုသိမ္တြင္ က်င္းပေသာ အစည္းအေဝး တစ္ခု တြင္ 'ၿဗိတိသွ် အစိုးရ ဒဏ္ခ်က္ေၾကာင့္ ျမန္မာတို႕ဆင္းရဲႏြမ္းပါး ငတ္မြတ္ ေခါင္းပါး ျဖစ္ရသည္' ဟု တရား ေဟာခဲ့သည္။ ဇြန္လ ၂၇ ရက္၊ ငါးသိုင္းေခ်ာင္းသို႕ အသြား ပုသိမ္ ဘူတာ၌ ဆရာႀကီးအား ဆိုက္ကား သမား ေမာင္သန္းစိန္ ဆိုသူက တုတ္ျဖင့္ ႐ိုက္ခဲ့သည္။ ဇြန္လ ၂၈ ရက္ ပုသိမ္ ခ႐ိုင္ ရာဇဝတ္ တရားသူႀကီးက ဆရာႀကီးအား ႏွစ္လ တရား ေဟာျခင္း မျပဳရန္ တားျမစ္ ခဲ့သည္။ ဒီဇင္ဘာလ ၄ ရက္၊ ၾကည့္ျမင္တိုင္၌ က်င္း ပေသာ လူထု အစည္းအေဝးႀကီးတြင္ 'ဆုိရွယ္လစ္ ဝါဒသည္ ဗုဒၶ တရားေတာ္ႏွင့္ ညီၫြတ္သည္' ဟု ေဟာေျပာ ခဲ့သည္။
၁၉၄ဝ၊ ဇန္နဝါရီ ၁၃ - ၁၄ တြင္ က်င္းပေသာ ျမန္မာ ႏိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေတာင္သူ လယ္သမား အစည္းအ႐ံုး ဒုတိယ ႏွစ္လည္ ညီလာခံတြင္ 'ၿဗိတိသွ် နယ္ခ်ဲ႕ စနစ္ကို တြန္းလွန္၍ ဆုိရွယ္လစ္ စနစ္' တည္ေဆာက္ရန္ တိုက္တြန္း ခဲ့သည္။
၁၉၄၁၊ ဇန္နဝါရီ ၁ ရက္ေန႕မွာ ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈ၊ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႕က်င္ေရး လုပ္ေဆာင္မႈ က်ယ္ျပန္႕ လာေသာေၾကာင့္ ၿဗိတိသွ် အစုိးရ၏ ရန္သူေတာ္ နံပါတ္ (၁) အျဖစ္ ေၾကညာျခင္း ခံခဲ့ ရသည္။ မႏၱေလးႏွင့္ ပဲခူး ညီလာခံသို႕ တက္ေရာက္ ခဲ့သည္။
၁၉၄၁ - ၄၂၊ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ် အစုိးရကုိ ေတာ္လွန္သည့္ ေျမေအာက္ ေတာ္လွန္ေရး လုပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၃၊ ဂ်ပန္ေခတ္တြင္ ေ႐ႊေတာင္ၾကား လမ္း၌ တပည့္မ်ားႏွင့္ အတူေနၿပီး၊ ဂိုဏ္းေပါင္းစံု သံဃာေတာ္မ်ား ညီၫြတ္ေရး အတြက္ သာသနာ့ အစည္းအ႐ံုးႀကီး ဖြဲ႕စည္းၿပီး ႏွစ္ႏွစ္ၾကာမွ် ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။
၁၉၄၄ - ၄၅၊ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္ ဆန္႕က်င္ေရး သမား အျဖစ္ ဂ်ပန္တုိ႕ လုိက္လံ ဖမ္းဆီး သျဖင့္ ထိန္ကုန္း႐ြာသို႕ တိမ္းေရွာင္ ခဲ့ရသည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ ႀကီးျပီးေသာ အခါ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႕ ျပန္လာၿပီး၊ တုိ႕ ဗမာ အစည္းအ႐ံုး ဌာနခ်ဳပ္ ျပန္လည္ ဖြင့္လွစ္သည့္ အခါ ဥကၠဌ အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ျခင္း ခံရသည္။
၁၉၄၈ ခု၊ စက္တင္ဘာလ ၁၉ ရက္၊ ေ႐ႊတိဂံု ေစတီေတာ္ ေတာင္ဘက္ေစာင္းတန္း၌ ျပဳလုပ္ေသာ (၁၉) ႀကိမ္ေျမာက္ ဦးဝိစာရေန႕တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္း သာယာေရး အဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းၿပီး၊ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ စတင္ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။
၁၉၅ဝ ဇန္နဝါရီ၊ လြတ္လပ္ေရးေန႕ ႏွစ္ပတ္လည္တြင္ 'အလကၤာ ေက်ာ္စြာဘြဲ႕' ကို အစိုးရမွ ခ်ီးျမႇင့္ ခဲ့သည္။
၁၉၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ကမႝာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ စတင္ ေဆာင္႐ြက္သည္။ ပီကင္း၌ က်င္းပေသာ အာရွႏွင့္ ပစိဖိတ္   ေဒသ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဖရင့္သို႕ တက္ေရာက္သည္။ ေမလ ၁ဝ - ၁၄ ရက္ေန႕ထိ ဂ်ဴဗလီေဟာတြင္ က်င္းပေသာ ကမာၻ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဂရက္ (ဗမာႏုိင္ငံ) က ဆရာႀကီးအား ဥကၠ႒ အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ ခဲ့သည္။
၁၉၅၃ တြင္ တ႐ုတ္ျပည္ မြန္ဂိုလီးယား၊ ဟန္ေဂရီ၊ ဆိုဗီယက္ ယူနီယံသို႕ ခရီး လွည့္သည္။
၁၉၅၄၊ ဒီဇင္ဘာ ၂ဝ ရက္ ေမာ္စကိုတြင္ က်င္းပသည့္ ကမာၻ႕ စတာလင္ဆု ေ႐ြးခ်ယ္ ေပးအပ္ေရး အဖြဲ႕ႀကီးက ဆရာႀကီးအား ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ အတြက္ 'ၿငိမ္းခ်မ္းေရး စတာလင္ဆု' အပ္ႏွင္းရန္ ဆံုးျဖတ္ ခဲ့ဲသည္။ ၁၉၅၅ မတ္လ ၂၂ ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႕ ညေန ၅ နာရီခြဲ အခ်ိန္တြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ခန္းမ ေရွ႕၌ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး စတာလင္ဆု ေပးအပ္ပြဲ က်င္းပၿပီး၊ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ စတာလင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုေပးေရး ေကာ္မတီ ဥကၠဌ မစၥတာ နီကိုေလ တီခိုေနာ့ (ဗ္) က ဆရာႀကီးအား ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုလက္မွတ္ႏွင့္ ဆုေ႐ႊတံဆိပ္ အပ္ႏွင္း ခဲ့သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုတံဆိပ္ႏွင့္ အတူ ေငြသား ႐ူဘဲလ္ေငြ တသိန္း (အဲဒီအခ်ိန္က ေပါက္ေစ်း အရ ျမန္မာေငြ တသိန္း ႏွစ္ေသာင္း ငါးေထာင္ခန္႕) ရရွိသည္။ မတ္လ ၂၄ ရက္ေန႕မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီးက တီခိုေနာ့ (ဗ္)ႏွင့္ ဆရာႀကီး တုိ႕ကို ဂုဏ္ျပဳ ဧည့္ခံပြဲ တရပ္ က်င္းပ ေပးခဲ့သည္။
၁၉၅၅ ဒီဇင္ဘာ ၁၅ ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္ ေထာင္ႀကီး အတြင္း က်င္းပသည့္ စာဆုိေတာ္ေန႕ အခမ္းအနားသို႕ တက္ေရာက္ အကန္ေတာ့ ခံသည္။ ဒီဇင္ဘာ ၁၆ ရက္ေန႕တြင္ ႏုိင္ငံေတာ္ သမၼတ အိမ္ေတာ္တြင္ က်င္းပသည့္ ထမင္းစားပြဲတြင္ ဗမာႏိုင္ငံ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဂရက္ ဥကၠဌ အေနျဖင့္ ဆိုဗီယက္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဘူဂနင္ႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီ ပထမ အတြင္းေရးမွဴး က႐ုရွက္ တုိ႕ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လက္ေဆာင္မ်ား ေပးအပ္ ခဲ့သည္။
၁၉၅၆ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အရပ္ရပ္သုိ႕ လွည့္လည္ၿပီး ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ကမာၻ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး မ်ားကုိ   ေဟာေျပာ ခဲ့သည္။ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၈ ရက္ေန႕မွ စ၍ ၃ ရက္တိုင္ က်င္းပသည့္ မိုးညႇင္းၿမိဳ႕တြင္ ကမာၻ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဂရက္ (ဗမာႏိုင္ငံ) ၏ ကခ်င္ျပည္နယ္ ညီလာခံ တက္ေရာက္ ခဲ့သည္။ မတ္ ၃ဝ ရက္ အိမ္ေတာ္ရာ (၁၄) စခန္း စရပ္ႀကီး၌ မႏၩေလး ေလးျပင္ေလးရပ္ ဆရာေတာ္ ၁၄၃ ပါးကို ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပန္ႀကားလႊာ တေစာင္ တင္ဆက္ ေလွ်ာက္ထားၿပီး ၾသဝါဒ ခံယူ ခဲ့သည္။

၁၉၅၇ တြင္ သီဟိုဠ္ႏွင့္ အိႏၵိယသို႕ ကမာၻ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဖရင့္ အတြက္ သြားေရာက္ ခဲ့သည္။

၁၉၆ဝ ၾသဂုတ္လ ၁ဝ ရက္တြင္ အေရွ႕ဂ်ာမနီ ဟမ္းဘတ္ တကၠသုိလ္က ဆရာႀကီးအား ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပညာ ပါရဂူ (ေဒါက္တာဘြဲ႕) အပ္ႏွင္း ဂုဏ္ျပဳ ခဲ့သည္။ ဂ်ာမနီသို႕ ေဆးကု သြားခဲ့သည္။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွ စ၍ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံ စာေရးဆရာ သမဂၢ၏ နာယကႀကီး အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။

၁၉၆၃ ၾသဂုတ္လ ၆ ရက္၊ ညေန ၄ နာရီမွာ ၿမိဳ႕ေတာ္ ခန္းမတြင္ က်င္းခသည့္ ဟီ႐ိုရွီးမားေန႕ အခမ္းအနား သို႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဂရက္ ဥကၠဌ အေနျဖင့္ သဝဏ္လႊာ ေပးပို႕ ခဲ့သည္။ျပည္သူ႕ သမုိင္း အလ်ဥ္တြင္ ပါဝင္ ခဲ့ေသာ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႕က်င္ေရး ေခါင္းေဆာင္ႀကီး၊ စာေပ ဖခင္ႀကီး သခင္ ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း သည္ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္႐ြက္ ရင္းျဖင့္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ ၂၃ ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႕ နံနက္ ၁ နာရီခြဲတြင္ လူႀကီး ေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္ ခဲ့သည္။ ဆရာႀကီး၏ စ်ာပနအတြက္ အာဏာသိမ္း ေနဝင္း စစ္အုပ္စုက ပထမ က်ပ္ေငြ တစ္ေသာင္း၊ ေနာက္ထပ္ က်ပ္ေငြ ၅ ေထာင္၊ စုစုေပါင္း က်ပ္ေငြ တေသာင္းခြဲ ကူညီခဲ့သည္။
 သတင္းစာ တိုက္မ်ားက ေန၍ ဆရာႀကီး သခင္ ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း စ်ာပန ရံပံုေငြ ဖြင့္ခဲ့သည္။ ဇူလိုင္လ ၂၉ ရက္၊ ညေန ၅ နာရီ တြင္ ဆရာႀကီး၏ ႐ုပ္ကလာပ္ကို စမ္းေခ်ာင္း ခ်မ္းသာ လမ္း ေနအိမ္မွ ေန၍ စမ္းေခ်ာင္း ပဒုမၼာ ကြင္းရွိ အာဏာ သိမ္း စစ္အုပ္စု ေဆာက္ေပးသည့္ မ႑ပ္သို႕ ေ႐ႊ႕ေျပာင္း ခဲ့ သည္။ ၾသဂုတ္လ ၈ ရက္၊ ေန႕႔လည္ ၂ နာရီ အခ်ိန္မွာ ဆရာႀကီး ႐ုပ္ကလာပ္ကို စမ္းေခ်ာင္း မ႑ပ္မွ ေ႐ႊတိဂံု ဘုရားလမ္းရွိ ကန္ေတာ္မင္ ပန္းၿခံသို႕ ပို႕ေဆာင္ ဂူသြင္း ခဲ့သည္။ဆရာႀကီး ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ သားသမီး ႏွစ္ေယာက္၊ ေျမး ၁၅ ေယာက္၊ ျမစ္ ၆၁ ေယာက္ က်န္ရစ္ခဲ့သည္။


ထုတ္ေဝ ခဲ့ေသာ စာအုပ္ စာရင္း
ညီေတာ္ မင္းနန္ ခၽြန္ခန္း ေဟာစာသစ္ (ေ႐ႊေတာင္ၿမိဳ႕ ဆရာလြန္း) - ၁၉ဝ၂ ခုႏွစ္
ေ႐ႊတိဂုံ ဘုရား အမွဴးကုိ က်ား အဖူးတက္ေသာ ဇာတ္ဆန္း (ေမာင္လြမ္း) - ၁၉ဝ၃ ခုႏွစ္
က်မုိင္းေမာင္ ႏွင့္ ေစာၿမိဳင္ ျပဇာတ္ (ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၃ ခုႏွစ္
ကုလားေလး ဗ်တ္ဝိ ဗ်တၲ ျပဇာတ္ (ပ - အႀကိမ္ - ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၅ ခုႏွစ္
ေမာ္လၿမိဳင္ ရာဇဝင္ ဝတၴဳ (ပထမတြဲ - ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၅ ခုႏွစ္
ကဗ်ာသာရ မဥၥဴ (ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၆ ခုႏွစ္
ဝရမတၲ သံခိပ္ အေျဖက်မ္း (ဒုတိယတြဲ - ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၆ ခုႏွစ္
အေလာင္းေတာ္ သုဝဏၰသွ်ံ ျပဇာတ္ (ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၇ ခုႏွစ္
ခ်င္းမေလး ဝါႏု ျပဇာတ္သစ္ (ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၈ ခုႏွစ္
သူခုိး ထိလပ္ ျပဇာတ္ (ပ - ဒု) (ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၈ ခုႏွစ္
ေက်ာက္ဝုိင္း သမုိင္း၊ ေရကင္းသူ မေ႐ႊပြင့္ ျပဇာတ္၊ ပထမတြဲ (ဆရာလြမ္း) - ၁၉ဝ၉ ခုႏွစ္
ကဗ်ာသာရတၲ သၿဂဳႋဟ္ (ဆရာလြမ္း) - ၁၉၁ဝ ခုႏွစ္
သီရိဓမၼာ ေသာက မင္းႀကီး ျပဇာတ္ (ပ-တြဲ) (ဆရာလြမ္း) - ၁၉၁၁ ခုႏွစ္
ျမန္မာ ရာဇဝင္ခ်ဳပ္ႏွင့္ ေ႐ႊနတ္ေတာင္ ဘုရားသမုိင္း (ဆရာလြန္း) - ၁၉၁၁ ခုႏွစ္
လက္မႈပညာ ဋီကာ (Hard Book of Useful Recipes) - ၁၉၁၃ ခုႏွစ္
ဗုိလ္ဋီကာ (မစၥတာေမာင္မႈိင္း) - ၁၉၁၄ ခုႏွစ္
ကဆုန္ ေညာင္ေရသြန္းပြဲေတာ္ အတၴဳပၸတၲိစာတန္း - ၁၉၁၄ ခုႏွစ္
ေဆာင္းပါး ေပါင္းခ်ဳပ္ႀကီး (ပထမတြဲ) (မစၥတာေမာင္မႈိင္း) - ၁၉၁၄ ခုႏွစ္
မွာေတာ္ပုံ ဝတၴဳ (ပထမတြဲ) (မစၥတာေမာင္မႈိင္း) - ၁၉၁၆ ခုႏွစ္
အီေနာင္ နန္းတြင္းဇာတ္ေတာ္ႀကီး - ၁၉၁၇ ခုႏွစ္
ဓမၼေစတီ (မင္းအတၴဳပၸတၲိ) ဝတၴဳ - ၁၉၁၈ ခုႏွစ္
ေကသာသီရိ နန္းတြင္း ဇာတ္တာ္ႀကီး - ၁၉၁၈ ခုႏွစ္
မွာေတာ္ပုံ ဝတၴဳ (ဒုတိယတြဲ) - ၁၉၁၉ ခုႏွစ္
ပဲခူး ရာဇဝင္ ဇာတ္ေတာ္ႀကီး - ၁၉၁၉ ခုႏွစ္
ေဒါင္းဋီကာသစ္ - ၁၉၂ဝ ခုႏွစ္
ဘြဳိင္းေကာက္ ဋီကာႀကီး - ၁၉၂၁ ခုႏွစ္
မွာေတာ္ပုံ ဝတၴဳ (တတိယတြဲ) - ၁၉၂၁ ခုႏွစ္
မွန္နန္း ရာဇဝင္ေတာ္သစ္ (ပထမအုပ္) - ၁၉၂၂ ခုႏွစ္
ေမ်ာက္ဋီကာ - ၁၉၂၃ ခုႏွစ္
ေမ်ာက္ဂဏၭိ - ၁၉၂၃ ခုႏွစ္
ေခြးဋီကာ - ၁၉၂၅ ခုႏွစ္
ေဒါင္းဂဏၭိ (ပထမတြဲ) - ၁၉၃၁ ခုႏွစ္
ဂဠဳံပ်ံ ဒီပနီဋီကာ - ၁၉၃၁ ခုႏွစ္
မႏၩေလးၿမိဳ႕ ေရႊေရးေဆာင္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ဦးၾကည္၏ ေထ႐ုပၸတၲိကထာ - ၁၉၃၅ ခုႏွစ္
ေခြးဂဏၭိ (ပထမတြဲ၊ ဒုတိယတြဲ) - ၁၉၃၆ ခုႏွစ္
သခင္ဋီကာ - ၁၉၃၈ ခုႏွစ္
အာဇာနည္ဗိမာန္ - ၁၉၄၈ ခုႏွစ္
ဗမာ ျပည္တြင္းေရး မည္ကဲ့သုိ႕ ေျဖရွင္း မည္နည္း သခင္ ကုိယ္ေတာ္မႈိင္းႏွင့္ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး - ၁၉၄၈ ခုႏွစ္
အနာဂတ္ ဇာတ္ခုံ အိပ္မက္ ဒီဠဳံ ဋီကာ - ၁၉၅ဝ ျပည့္ႏွစ္
ေလးခ်ဳိးေပါင္းခ်ဳပ္ (ပထမတြဲ) - ၁၉၅၅ ခုႏွစ္
ေလးခ်ဳိးေပါင္းခ်ဳပ္ (တတိယႀကိမ္) - ၁၉၆၈ ခုႏွစ္
မွာေတာ္ပုံ ႏွင့္ စစ္ကုိင္းျပန္ မွာေတာ္ပုံ - ၁၉၇၁ ခုႏွစ္
လက္ေ႐ြးစင္ ေလးခ်ဳိးတရာ - ၁၉၇၃ ခုႏွစ္
တုိ႕ဗမာ ဝတ္႐ြတ္စဥ္ - ၁၉၇၆ ခုႏွစ္
အႏုသာသနေခၚ ဂမီႝရပ်ဳိ႕အေျဖ
ဦးပုည ေမတၲာစာ
မွန္နန္းရာဇဝင္ခ်ဳပ္
ကုန္းေဘာင္ေပၚလစ္တစ္
ကလဟ ဝိနိစၧယ
တကၠသိုလ္ ပန္တူဝိနိစၧယ
ပဌမတၴဝိဘာဝနီ (ေက်ာ္ဋီကာ)
အဝနန္းေတာ္
ျမန္မာ့ေဇယာသဝဏ္
ေက်ာ္ ၄ ဆူ ဘုရားတိုင္ ေလးခ်ဳိးႀကီးမ်ား
သခင္ ညီလာခံ ၾသဘာ ေဆာင္းပါးမ်ား
မဂၤလာရတုမ်ား
အေရးေတာ္ပံု ေဆာင္းပါးမ်ား
အရမ္းကာရ ဝိေသာဓနီ
စုန္ေတာ္မူမွာတမ္း
တည္းျဖတ္ခဲ့ေသာ စာအုပ္မ်ား
(ေမာင္စံသူ) ေ႐ႊနန္းဘြဲ႕ မွာတမ္း - ၁၉၁၃ ခုႏွစ္
(မဏိကက္) နန္းတြင္း ဇာတ္ေတာ္ႀကီး - ၁၉၁၇ ခုႏွစ္
(ဦးဘုိးသစ္) ကဗ်ာေရးနည္း နိသွ်ည္းက်မ္းႀကီး - ၁၉၂၄ ခုႏွစ္
(ေမာင္ခ်စ္စရာ) ျမန္မာစာ ၫြန္႕ေပါင္း ဋီကာ - ၁၉၂၅ ခုႏွစ္
ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕ ဆရာေတာ္ ဟိတသိဒၶက ဝတၴဳ - ၁၉၂၉ ခုႏွစ္
ပုံေတာင္ႏုိင္ ေမာ္ကြန္း - ၁၉ ? ခုႏွစ္
(ဦးထြန္းေဖ) ျမန္မာစာ အတၴဳပၸတၲိ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ - ၁၉၃၃ ခုႏွစ္
ဒုတိယ နဝေဒး စၾကာမင္း မယ္ေတာ္ ဆင္ျဖဴရွင္မ ဧခ်င္း - ၁၉၃၄ ခုႏွစ္
(သခင္ ေလးေမာင္) ဒုိ႕ဝတၲရားႀကီး - ?
ျမေဒါင္းညိဳ (ဦးေအာင္သိန္း) ဝသုေျမ (ပထမပုိင္း) - ၁၉၃၈ ခုႏွစ္
(ဦးအုန္းေမာင္) ေက်ာင္းသုံး ျမန္မာ ရာဇဝင္သစ္ - ၁၉၄၈ ခုႏွစ္
(ဗုိလ္သိမ္းေဆြ) ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အတၴဳပၸတၲိ - ၁၉၅၁ ခုႏွစ္
(မဟာတင္) လြတ္လပ္ေရး ႏွင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေမာ္ကြန္း - ၁၉၅၂ ခုႏွစ္
(ဆရာေ႐ႊ)ျမန္မာ ေရွးေဟာင္း ကဗ်ာၫြန္႕ေပါင္း - ?
တ႐ုတ္ အရပ္ရပ္ေရာက္သည့္ အေရးေတာ္ပုံ - ?
သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းျပဳစုခဲ့သည့္စာမ်ားစာရင္း
သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း ေရးသားတည္းျဖတ္ခဲ့ေသာ စာမ်ားအား အပိုင္း(၁) သကၠရာဇ္စဥ္ စာစုစာရင္း၊ အပိုင္း(၂) အမည္သာသိရေသာ စာမ်ားစာရင္း၊ အပိုင္း(၃) သကၠရာဇ္စဥ္ တည္းျဖတ္ခဲ့ေသာစာမူမ်ားစာရင္း ဟူ၍၃ပို္င္းခြဲျခားထားသည္။
အပိုင္း(၁) သကၠရာဇ္စဥ္ စာစုစာရင္း
၁၉၀၂
၁။ ညီေတာ္မင္းနန္ ခြ်န္ေဟာစာသစ္။ ေရးသူ ေရႊေတာ္ျမိဳ႕ ဆရာလြန္း၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕။ ဇမၺဳၾကက္သေရပုံႏွိပ္တိုက္။ ၁၉၀၂။ ၁-၂၄။
၁၉၀၃
၂။ ေရႊတိဂံုဘုရား အမႈဴးကို က်ားဖူးတက္ေသာ ဇာတ္ဆန္း။ ပထမတြဲ။ ေရးသူေမာင္လြမ္း၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕။ ဇမၺဳၾကက္သေရပုံႏွိပ္တိုက္။
၃။ က်မိုင္းေမာင္ႏွင့္ ေစာျမိဳင္ျပဇာတ္။ ေရးသူဆရာလြမ္း၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕။ ဇမၺဳၾကက္သေရပုံႏွိပ္တိုက္။ ၂တြဲ၊ စာမ်က္ႏွာ ၈၀စီ။


၁၉၀၅
၄။ ကုလားေလး ငျဗတ္ဝိ ငျဗတၱ။ ေရးသူဆရာလြမ္း။ ပထမအၾကိမ္ပုံႏွိပ္ျခင္း။ ရန္ကုန္အီဗရာဟင္။ ၃တြဲ။ စာမ်က္ႏွာ ၈၀စီ။
၅။ ေမာ္လျမိဳင္ ရာဇဝင္ဝတၲဳ။ ေရးသူဆရာလြမ္း။ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕၊ ျမန္မာတိုင္းသတင္းစာ ပံုႏွိပ္တိုက္။ ၁၇၆စာမ်က္ႏွာ။ ပထမတြဲ။


၁၉၀၆
၆။ ကဗ်ာသာရမဥၨဴ။ ေရးသူဆရာလြမ္း။ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕၊ ေမာင္ေရႊအိုး၊ ျမန္မာတိုင္းသတင္းစာ ပံုႏွိပ္တိုက္။ ၂၂၃စာမ်က္ႏွာ။
၇။ ပရမတၱ သံခိပ္အေျဖ်က်မ္း၊ ဒုတိယတြဲ။ ေရးသူဆရာလြမ္း။ ေမာ္လျမိဳင္၊ ေမာင္သာလိႈင္ ျမန္မာတိုင္းသတင္းစာ ပံုႏွိပ္တိုက္။ ၁၁၄စာမ်က္ႏွာ။
ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ က်ေရာက္ခဲ့ခ်ိန္၌ အသက္ ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ ရွိေနသည္။ သီေပါမင္းပါေတာ္မူသည္ကို မ်က္ဝါးထင္ထင္ ေတြ႔ျမင္ခဲ့ဖူးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ကို တိုင္းတပါးေအာက္က လြတ္ေျမာက္ရန္ ႀကိဳးပမ္းရမည္ဆိုေသာအသိ ငယ္စဥ္ကတည္းက ကိန္းေအာင္းခဲ့သူျဖစ္သည္။
ပညာသင္ၾကားျခင္း
စာေပေရးသားျခင္း
ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းသည္ အသက္ ၁၉ ႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္သို႔ ေရာက္လာၿပီး စာစီ၊ စာျပင္ဆရာ၊ အယ္ဒီတာ၊ သတင္းစာအယ္ဒီတာ အျဖစ္အဆင့္ဆင့္ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး သတင္းစာအယ္ဒီတာ   ျဖစ္သည့္အခ်ိန္ တြင္ ေဆာင္းပါးမ်ား စၿပီးေရးခဲ့သည္။ ‘ေရႊေတာင္ ေမာင္လြမ္း’ဆိုသည့္ ကေလာင္နာမည္ကို ေရွ႕ပိုင္းတြင္ သံုးစြဲ ခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ အဂၤလိပ္ကို အထင္ႀကီးၿပီး ကိုယ့္နာမည္ေရွ႕၌ မစၥတာ တပ္ေသာ ဗမာမ်ားကို စက္ဆုပ္သည့္အတြက္ ထိုေခတ္က နာမည္ႀကီးေသာ ဝန္စာေရးဦးႀကီး၏ ‘ခ်ဥ္ေပါင္ရြက္သည္ ေမာင္မႈိင္း’ဝတၳဳထဲမွ လူရႈပ္လူေပြ ဇာတ္ေကာင္ ‘ေမာင္မႈိင္း’၏ အေရွ႕တြင္ မစၥတာတပ္ၿပီး မစၥတာေမာင္မႈိင္း ဆိုသည့္ ကေလာင္ အမည္ကို ေျပာင္းလဲသံုးစြဲခဲ့သည္။ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း ဆိုသည့္အမည္မွာ တို႔ဗမာ အစည္းအရံုးကို ဝင္ၿပီး ထိုအသင္းႀကီး၌ နာယက ျဖစ္လာသည့္ေနာက္ပိုင္း၌ တြင္ခဲ့သည့္ အမည္ျဖစ္သည္။ဆရာႀကီးသခင္  ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း၏ စာေပေတြလက္ရာမ်ားတြင္ ဗိုလ္ဋီကာ၊ သခင္ဋီကာ၊ ေဒါင္းဋီကာ၊ ဘြဳိင္းေကာက္ဋီကာ၊ ဂဠဳန္ပ်ံဒီပနီဋီကာ စသည့္ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ား ပါရွိေသာ စာေပမ်ားပါ ဝင္ သကဲ့သို႔ ကဗ်ာလကၤာေတြ၊ ရာဇဝင္မ်ားလည္း ပါဝင္သည္။


သခင္ကိုယ္ေတာ္မွိဳင္းအလြန္
၁၉၇၆ ခုႏွစ္တြင္ ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း အသက္ ၁ဝဝ ျပည့္ အမွတ္တရလုပ္ရန္ ႀကိဳးစားသူ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား အမ်ားအျပား ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ျခင္း ခံခဲ့ရျပီး ၁၉၉၆ ခုႏွစ္တုန္းတြင္ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း အသက္ ၁၂ဝ ျပည့္ အမွတ္တရ ထုတ္ေဝေသာ စာအုပ္မွာလည္း ဆရာႀကီး၏ပံုကို စာအုပ္မ်က္ႏွာဖံုးမ်ား ေဖာ္ျပခြင့္ မရခဲ့ေခ်။ ထိုအျပင္ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ ေတာင္ဘက္မုခ္ရွိ ဆရာႀကီး၏ ဂူဗိမာန္ကို ဝင္ခြင့္မေပးေတာ့ သည့္ အတြက္ အမ်ားသူငါ သြားေရာက္ဂါရဝျပဳခြင့္မရသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၂ဝ ေက်ာ္ၿပီျဖစ္သည္။ စာေပလက္ရာမ်ားတြင္ ‘တို႔ဗမာ ဝတ္ရြတ္စဥ္’ ဘာသာေရးစာအုပ္မွလြဲ၍ အျခားစာအုပ္မ်ား ျပန္လည္ထုတ္ေဝႏိုင္ျခင္း မရွိေခ်။
ဦးဦးေမွာ္ဆရာဂရု၏ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာမွ ကူးယူေဖၚျပပါသည္။